Prawo handlowe międzynarodowe

Producent urządzeń dźwigowych mający siedzibę na terytorium Niemiec sprzedał polskiej firmie handlowej dźwig przeładunkowy.
Handlowiec odsprzedał dźwig do pewnego portu przeładunkowego w Polsce udzielając 2 letniej gwarancji jakości.
Po trzech latach od sprzedaży dźwig uległ katastrofie. W wyniku katastrofy zginął pracownik portu.
Jak wykazały badania przyczyną złamania części nośnej był błędnie wykonany spaw.
Wada spawu nie była do wykrycia przez kupującego w chwili przekazania rzeczy nabywcy.
Strony dokonały wyboru prawa polskiego oraz zapisu na Sąd Arbitrażowy w Wiedniu.
Polski handlowiec zamierza pozwać niemieckiego producenta do sądu.

W sprawie znajduje zastosowanie prawo polskie oraz Konwencja Wiedeńska o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów sporządzona w Wiedniu dnia 11 kwietnia 1980 r. bowiem strony w umowie nie wyłączyły jej stosowania.

Czy już przedawnione? Przedawnione nie ale …

Kwestia przedawnienia roszczeń z międzynarodowej umowy sprzedaży nie jest uregulowana w Konwencji Wiedeńskiej. Kwestię tę reguluje prawo krajowe znajdujące zastosowanie wg reguł prawa kolizyjnego.

Strony dokonały wyboru prawa polskiego.

Polska jest stroną Konwencji Nowojorskiej z 1974 r. o przedawnieniu w międzynarodowej sprzedaży towarów.

Wg art. 8 Konwencji termin przedawnienia wynosi 4 lata.

Zatem roszczenia odszkodowawcze nie uległy jeszcze przedawnieniu wg prawa polskiego.

… wyłączone!

Postanowienia art. 39 ust. 2 Konwencji Wiedeńskiej stanowią jednakże przeszkodę w skutecznym dochodzeniu roszczenia przez polskiego handlowca w stosunku do niemieckiego producenta.

Art. 39 ust. 2 Konwencji Wiedeńskiej wyłącza roszczenia kupującego wynikające z niezgodności towaru z umową, nie wyłącza jednakże możliwości dochodzenia roszczenia.

Wyłączenie możliwości dochodzenia roszczenia stanowi instytucję przedawnienia.

W art. 39 ust. Konwencji została uregulowana instytucja odmienna od instytucji przedawnienia roszczenia.

Bieg dwuletniego terminu wynikający z art. 39. ust. 2 Konwencji Wiedeńskiej nie może bowiem ulec przerwaniu lub zawieszeniu, nie biegnie także na nowo w przypadku wystąpienia określonych zdarzeń prawnych.

Sąd musi z urzędu zastosować wyłączenie roszczenia kupującego a nie jak w przypadku przedawnienia tylko na zarzut drugiej strony.

Wady ukryte - też wyłączenie!

Art. 39 ust 2 Konwencji wyłącza roszczenie nabywcy także wówczas gdy wady są ukryte.

Termin z art. 39 ust. 2 zaczyna swój bieg z chwilą przekazania rzeczy, przy czym wykrycie wady, nawet tej ukrytej, nie ma wpływu na początek, przerwanie lub zawieszenie biegu terminu.

Tym samym dochodzenie roszczenia przez kupującego po upływie dwóch lat jest wyłączone, nawet jeżeli wada była ukryta.

Z gwarancją na ratunek

Poprzez zawarcie umowy gwarancyjnej (udzielenie gwarancji) strony mogą wydłużyć lub skrócić termin z art. 39 ust. 2 Konwencji Wiedeńskiej.

Samo pojęcie umowy gwarancyjnej nie zostało zdefiniowane w Konwencji Wiedeńskiej. Jeżeli strony posłużą się pojęciem „gwarancji”, wówczas nie pojawią się żadne wątpliwości, iż wolą stron było zapewnienie nabywcy przez sprzedającego, że towar będzie wykazywał określone cechy przez określony w umowie stron okres.

Samo określenie długości żywotności przedmiotu umowy wzbudza wątpliwości interpretacyjne, czy strony zawarły umowę gwarancyjną.

Czy to już koniec … ? Nie, gdy sprzedawca wie lub nie może nie wiedzieć!

Sprzedawca nie może powołać się na płynące dla niego z art. 39 ust. 2 Konwencji Wiedeńskiej korzyści, jeżeli wiedział o wadzie lub nie mógł o wadzie nie wiedzieć.

Miarodajna jest wiedza sprzedawcy lub zawiniony brak wiedzy o wadach w chwili upływu dwuletniego terminu od chwili przekazania rzeczy.

W tym przypadku bowiem sprzedawca nie zasługuje na ochronę prawną.

Goni nasz poszkodowany, czyli roszczenia regresowe z tytułu odpowiedzialności za produkt niebezpieczny

W powyższym stanie faktycznym handlowiec znalazł się w bardzo trudnym położeniu. Z jednej strony narażony jest na roszczenia odszkodowawcze ze strony rodziny zmarłego tragicznie pracownika a z drugiej strony upłynął dwuletni termin opisany w art. 39 ust. 2 Konwencji Wiedeńskiej.

Tym samym handlowiec nie może dochodzić roszczeń odszkodowawczych z Konwencji bowiem są one wyłączone.

Delikt producenta, czyli w sukurs handlowcowi

Z pomocą kupującemu mogłyby przyjść roszczenie odszkodowawcze oparte na odpowiedzialności deliktowej producenta.

Powstaje jednakże pytanie, czy w przypadku obowiązywania Konwencji Wiedeńskiej kupujący może dochodzić roszczeń wynikających z czynu niedozwolonego czy musi się ograniczyć tylko do roszczeń wynikających z umowy?

Stosowanie do art. 5 Konwencji Wiedeńskiej roszczenia odszkodowawcze z tytułu odpowiedzialności za produkt niebezpieczny są wyłączone z zakresu obowiązywania Konwencji Wiedeńskiej.

O ile jednakże roszczenia odszkodowawcze wynikające z dostawy rzeczy niezgodnych z umową opierają się nie tylko na odpowiedzialności kontraktowej lecz także na odpowiedzialności deliktowej, to roszczenia deliktowe nie zostają wyłączone przez Konwencję Wiedeńską.

Innymi słowy, Konwencja Wiedeńska nie wyłącza dochodzenia roszczeń odszkodowawczych wynikających z czynu niedozwolonego.

W Konsekwencji termin dwuletni opisany w Art. 39 Konwencji Wiedeńskiej nie znajduje zastosowania.

Co może nasz handlowiec?

Chcąc opierać roszczenia odszkodowawcze na art. 77 Konwencji Wiedeńskiej (roszczenia odszkodowawcze z umowy) kupujący nie musi wykazywać winy sprzedającego, bowiem odpowiedzialność sprzedającego oparta jest na zasadzie ryzyka.

Chcąc opierać roszczenia odszkodowawcze na zasadzie odpowiedzialności deliktowej, kupujący musi wykazać, że sprzedawca w sposób zawiniony nie dostrzegł wadliwego wykonania spawu w chwili przekazania dźwigu nabywcy.

Praktyczna wskazówka

Przepis art. 39 ust. 2 Konwencji Wiedeńskiej jest korzystny dla sprzedającego. Sprzedający wie, że ryzyko ponoszenia odpowiedzialności odszkodowawczej jest ograniczone w czasie.

Art. 39 ust. 2 Konwencji stanowi duże zagrożenie dla kupującego. Kupujący pozbawiony jest bowiem prawa dochodzenia roszczeń wynikających z niezgodności produktu z umową lub stanem techniki  po upływie zaledwie dwóch lat, a to nawet wówczas gdy wada była ukryta.

Rozwiązaniem problemu dla kupującego jest albo całkowite wyłączenie stosowania Konwencji Wiedeńskiej albo wyłączenie stosowania art. 39. ust. 2 Konwencji Wiedeńskiej lub dokonanie modyfikacji długości terminu opisanego w Art. 39 ust. 2 Konwencji Wiedeńskiej.