Prawo handlowe międzynarodowe

W przewodniku po Konwencji Wiedeńskiej pisałem już o konieczności przeprowadzenia przez kupującego kontroli dostarczonego towaru pod kątem zgodności z umową lub stanem techniki.

Teraz przyszedł czas na wyniki kontroli ...

Najpierw kontrola ... następnie powiadomienie

Jeżeli kupujący ustali brak określonych w umowie właściwości produktu lub brak zgodności ze stanem techniki, to musi niezwłocznie poinformować o tych okolicznościach sprzedającego.

Kupujący musi poinformować sprzedającego nie tylko o tzw. wadach produktu lecz także o brakach ilościowych (Sąd Krajowy w Dusseldorfie OLG Düsseldorf CISG – online nr 76), o zbyt licznej dostawie (Sąd Krajowy w Rostocku CISG – online 672), o wadliwym opakowaniu a nawet o błędnej dokumentacji towarzyszącej produktowi (BGH NJW – RR 1997, 690).

W przypadku umowy o dostawę towarów partiami, każda pojedyncza dostawa musi zostać przez kupującego poddana kontroli a w przypadku ustalenia niezgodności, kupujący musi o tym powiadomić sprzedającego. Brak powiadomienia o wadach odnosi się jednakże tylko do tej jednej partii towaru, która nie została poddana kontroli.

Ustnie, czy pisemnie, pocztą, faxem a może mailem?

Zachowanie formy pisemnej nie jest konieczne aczkolwiek ze względów na późniejsze problemy dowodowe wskazane.

Powiadomienie nie musi koniecznie zostać sporządzone w formie pisemnej, może nastąpić faxem (niemiecki Sąd Rejonowy we Freiburgu AG Freiburg, austriacki Sąd Najwyższy OGH wyrok z dnia 30.06.1998, Sąd Krajowy w Dusseldorfie OLG Düseldorf CISG - online nr 451), ustnie (Sąd Handlowy w Wiedniu HG Wien CISG - online Nr 1596, austriacki Sąd Najwyższy OGH wyrok z dnia 30.06.1998, Sąd Krajowy w Dusseldorfie CISG – online Nr 451), telefonicznie (OLG Hamm CISG – online nr 1978, LG Hamburg CISG – online nr 1999; HG Wien CISG - online nr 1783, OLG Koblenz CISG – online 1408, OLG Köln CISG – online nr 1405; OLG Linz CISG – online 1377, OLG Frankfurt – CISG online nr 185), także elektronicznie (austriacki Sąd Najwyższy OGH wyrok z dnia 15.10.1998).

Zatem powiadomienie może nastąpić w każdej dowolnej formie.

W jakim języku?

O ile forma powiadomienia może być dowolna, to język, w którym ma nastąpić powiadomienie, już nie.

Powiadomienia należy dokonać w języku, w którym strony zawarły umowę. Powiadomienia sporządzone w innym języku wywierają skutki prawne tylko wówczas, gdy sprzedawca posługuje się tym językiem lub język ten jest językiem urzędowym w kraju siedziby sprzedawcy.

Treść, czyli konkretnie czy ogólnie

Wg art. 39 ust. 1 Konwencji niezgodność ma być opisana dokładnie.

Wymagania stawiane konkretyzacji treści powiadomienia nie mogą być jednakże nadmiernie zaostrzone (BGH CISG - online Nr 1156; OGH CISG – online Nr. 643; OLG Graz CISG - online nr 670).

Treść powiadomienia ma być na tyle precyzyjna, aby nabywca mógł sobie stworzyć prawdziwy obraz o wadliwości produktu (OLG Karlsruhe CISG – online 1328, OGH CISG – online 643, LG Salzburg CISG – online nr 1189, LG Erfurt CISG online – nr 561), tak aby móc podjąć właściwe działania (BGH CISG – online nr 260, OLG Hamm CISG – online nr 1978, OLG Karlsruhe CISG – online nr. 1328; OLG Koblenz CISG – online nr 256; LG Erfurt CISG – online nr 561; LG Salzburg CISG – online nr 1189; OLG Graz CISG – online nr 670).

W przypadku maszyn oraz urządzeń technicznych można wymagać od kupującego podania tylko symptomów a nie leżących u ich podstaw przyczyn (BGH RIW 2000, 381; OLG Hamm CISAG - online Nr 1978).

W każdym przypadku ogólne informacje o wadach są niewystarczające, wynika to z celu powiadomienia o wadach, mianowicie stworzenie w krótkim czasie klarownej sytuacji o zarzutach.

Przekazanie zaledwie ogólnych informacji nie pozwala jednak osiągnąć tego celu (LG Salzburg CISG – online nr 1189; LG Saarbrücken CISG – online nr 1228; OLG Graz CISG – online nr 670, HG Wien CISG – online 1783).

Podobnie wyrażenie niezadowolenia względnie niechęci (OLG Karlsruhe CISG – online nr 1328) nie stanowią poprawnego zgłoszenia wady.

Określenia takie jak „absolutna katastrofa” (LG Coburg CISG – online 1447), „za miękkie” (LG Bochum, wyrok z dnia 24.1.1996, Unilex), „nie odporne na pranie” (AG Kehl WiB 1996, 398), „nienadające się do użytku” (Supreme Court of Israel CISG – online nr 1980), „śmierdzi” (LG München CISG – online nr 164) nie spełniają wymagań formalnych Konwencji i tym samym są bezskuteczne.

Sformułowanie „ten produkt nie został wytworzony zgodnie z naszymi wytycznymi i nie może zostać przekazany do klienta” także nie spełnia wymagań konwencji (OLG München CISG – online 282), podobnie jak sformułowanie „produkt musiał być naprawiony” (OLG Koln CISG – online nr 217).

Zgłoszenie braków ilościowych musi być na tyle precyzyjne aby sprzedający mógł podjąć właściwe działania w postaci następczej dostawy ustalonej umową ilości towaru. Kupujący musi precyzyjnie oświadczyć, jakie są braki ilościowe towaru (HG Wien CISG – online nr 1783).

Kiedy należy powiadomić, czyli znowu trzeba się spieszyć

Bieg terminu powiadomienia o wadach rozpoczyna się z chwilą faktycznego ustalenia wystąpienia wady lub z chwilą, w której kupujący powinien był ustalić niezgodność produktu z umową.

Jeżeli kupujący ma uzasadnione podejrzenia o możliwym występowaniu niezgodności produktu z umową, to powinien podjąć działania kontrolne. Jeżeli temu zaniecha, to termin biegu terminu rozpoczyna się z chwilą, z którą wady mogły zostać ustalone, gdyby kupujący podjął niezwłoczne działania (LG Saarbrücken CISG – online nr 1228).

Przy widocznej niezgodności towaru z umową termin biegu przedawnienia rozpoczyna się z chwilą wydania towaru.

Powiadomienie o wadach musi nastąpić w uzasadnionym okolicznościami terminie od chwili ustalenia przez kupującego wady lub od chwili, w której kupujący był powinien ustalić wystąpienie niezgodności towaru z umową.

Sądy w zależności od towarzyszących okoliczności faktycznych różnie oceniają długość terminu.

Sądy państw stron Konwencji uznały, że zgłoszenie wad po miesiącu (OLG Hamm CISG – online nr 1978; LG Mönchengladbach CISG – nr 56), 25 (OLG Koblenz CISG – online nr 570; OLG Düsseldorf CISG – online nr 82), 24 (OLG Karlsruhe – CISG – online nr 236), 21 (OLG Koblenz CISG – online nr 505), 20 (LG Berlin CISG – online nr 49), 19 (LG Landshut CISG online nr 193,), 16 (LG Stuttgart CISG – online 11), 14 (Hof Bereop Gent CISG – online nr 2072), 7 dniach (OLG Düsseldorf CISG – online nr 76) jest spóźnione.

Natomiast w innych orzeczeniach sądy uznały, że zgłoszenie wad po 8 dniach (OLG Köln CISG - online nr 127), 19 dniach (LG Frankfurt CISG – online nr 184) 4 tygodniach (BGH CISG – online nr 475) nastąpiło zgodnie z terminem.

Jak z powyższego orzecznictwa wynika, nie da się z góry określić długości adekwatności terminu do powiadomienia o wadach.

Przy próbie definiowania terminu należy brać pod uwagę takie właściwości towaru jak przydatność do spożycia, podatność na popsucie, wytrzymałość ale także wielkość przedsiębiorstwa kupującego.

Przyjmuje się, że przy towarach, które ulegają popsuciu w krótkim czasie powiadomienie musi nastąpić niezwłocznie, podczas gdy w przypadku towarów o dłuższej trwałości natychmiastowe powiadomienie nie jest konieczne.

Od dużych przedsiębiorstw, które wyposażone są w działy kontroli wymaga się aby powiadomienie o wadach nastąpiło w terminie krótszym aniżeli w przypadku małych przedsiębiorstw.

Błędnie lub wcale, czyli skutki braku powiadomienia ...

Jeżeli kupujący nie powiadomi sprzedającego o braku zgodności towaru z umową, to traci on roszczenia wynikające z rękojmi.

Kupujący nie może żądać naprawy towaru, dostawy towaru wolnego od wad, obniżenia ceny, odstąpienia od umowy, odszkodowania (OLG Hamm CISG – online 1978).

... ale są jeszcze wyjątki

Kupujący nie traci roszczeń wynikających z rękojmi, gdy:

a. sprzedający zwolni kupującego z obowiązku powiadomienia o wadach;

b. sprzedający utraci prawo do powoływania się na brak zgłoszenia niezgodności.

Jeżeli kupujący opiera swe roszczenia odszkodowawcze na czynie niedozwolonym popełnionym przez sprzedającego, to wówczas nie znajdują zastosowania postanowienia Konwencji Wiedeńskiej. W związku z powyższym kupujący nie traci uprawnienia do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Kupujący musi jednakże wykazać, że sprzedający dopuścił się czynu niedozwolonego przy realizacji umowy (np. dodatnie niedozwolonych składników do produktów spożywczych).

2 lata i ... po temacie

Art. 39 ust. 2 Konwencji stanowi, że po upływie dwóch lat od przekazania towaru kupujący traci wszelkie roszczenia wynikające z niezgodności towaru z umową.

Ciężar dowodu, czyli kto i co musi udowodnić

Kupujący musi udowodnić, że dokonał powiadomienia o niezgodności towaru z umową w przepisany sposób oraz w przepisanym terminie (LG Stuttgart CISG – online nr 2019, LG München CISG – online Nr. 1998; AG Freiburg CISG – online nr 1596; OLG Linz CISG – online nr 1377).

W przypadku dokonania powiadomienia ustnie, co jest w pełni dopuszczalne, kupujący musi nie tylko podnieść i udowodnić „kto z kim i dokładnie kiedy telefonował” (LG Frankfurt NJW – RR 1994, 1264) lecz także „jaka była treść reklamacji” (LG Stuttgart RIW 1989, 984).

Praktyczna wskazówka:

Kupujący powinien niezwłocznie powiadomić sprzedającego o wynikach kontroli. „Niezwłocznie” oznacza okres potrzebny do rzetelnego sporządzenia powiadomienia, w którym zostaną dokładnie opisane ustalone w ramach kontroli wady.

Pomimo, że Konwencja dopuszcza dokonanie powiadomienia w formie ustnej, zaleca się ze względu na powyższe trudności dowodowe sporządzenie powiadomienia w formie pisemnej.